Cholesterol là gì?

Cholesterol là một chất béo có trong máu và tất cả các loại tế bào của cơ thể. Cholesterol là thành phần quan trọng sử dụng để tạo nên màng tế bào, một số hormones và phục vụ nhiều chức năng quan trọng khác của cơ thể. Nhưng nếu có quá nhiều cholesterol trong máu thì sẽ là nguy cơ lớn đối với bệnh mạch vành (dẫn đến cơn đau tim cấp) và đột qụy.

Cholesterol là một thành phần của lipid máu, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động của cơ thể. Cholesterol là một yếu tố không thể thiếu trong quá trình hoạt động của tế bào sợi thần kinh, cũng như trong việc sản xuất một số loại hormone, giúp cơ thể hoạt động bình thường và khỏe mạnh.

Cholesterol đến từ hai nguồn: Từ cơ thể của bạn và từ thức ăn mà bạn ăn vào. Gan và các tế bào khác của cơ thể tạo nên khoảng 75% cholesterol máu, 25% còn lại do thức ăn cung cấp.

Cholesterol là một trong nhiều chất được cơ thể chúng ta tạo ra và sử dụng để giữ gìn sức khoẻ của cơ thể. Có 2 loại cholesterol là HDL (tốt cho cơ thể) và LDL (xấu).

Bản chất của cholesterol không phải là xấu. Nhưng có quá nhiều một loại cholesterol hoặc không đủ một loại cholesterol khác đều có thể đưa bạn đến nguy cơ bệnh mạch vành, cơn đau tim cấp.

Có các loại cholesterol nào?

Cholesterol có 2 loại chính: LDL – Cholesterol “xấu” và HDL- Cholesterol “tốt’. Ngoài ra còn có Lp(a) Cholesterol, một biến thể của LDL – Cholesterol.

Cholesterol xấu: LDL

LDL cholesterol là một cholesterol “xấu” (cholesterol “bad”). Khi có quá nhiều loại này lưu thông trong máu, nó có thể gây tắc động mạch, làm tăng nguy cơ bệnh mạch vành và đột qụy. LDL cholesterol được sản xuất tự nhiên bởi cơ thể.

Các mảng xơ vữa này dần dần có thể gây hẹp hay tắc mạch máu

Sự sản xuất quá nhiều cholesterol có thể do di truyền từ cha, mẹ hoặc cả cha lẫn mẹ. Ăn chế độ ăn nhiều mỡ, cholesterol cũng làm cho cholesterol của bạn tăng cao. Nếu gia đình bạn có người có cholesterol máu cao thì sự thay đổi cách sống không đủ để giúp LDL cholesterol của bạn thấp được. Mỗi người có sự khác nhau, vì vậy bạn trao đổi với bác sĩ để có kế hoạch điều trị theo tốt nhất cho bạn.

Cholesterol tốt: HDL

Khoảng 1/4 đến 1/3 cholesterol máu được vận chuyển bởi một lipoprotein mật độ cao ( high-density lipoprotein – HDL). HDL cholesterol là một cholesterol “tốt” bởi vì nồng độ cao của HDL hình như bảo bệ chống lại cơn đau tim cấp.

Nồng độ thấp của HDL (thấp hơn 40 mg/dL) sẽ làm tăng nguy cơ bệnh tim. Các chuyên gia y khoa nghĩ rằng HDL sẽ vận chuyển cholesterol ra khỏi mạch máu và trở về gan. Một vài chuyên gia tin rằng HDL sẽ di chuyển cholesterol dư thừa khỏi mảng động mạch một cách từ từ.

Hậu quả cholesterol cao là gì?

Cholesterol cao là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm gia tăng tỷ lệ các bệnh tai biến mạch máu não (đột quỵ), nhồi máu cơ tim, bệnh mạch vành, tăng huyết áp,… trong thời gian gần đây.

Khi cholesterol máu cuả bạn tăng lên thì nguy cơ bệnh mạch vành tăng theo. Nếu bạn có những yếu tố khác như huyết áp cao, tiểu đường cùng với cholesterol cao thì nguy cơ bệnh mạch vành càng cao.

Cholesterol cao là bao nhiêu?

Thông qua xét nghiệm các thành phần lipid máu, bạn có thể biết được hàm lượng cholesterol hiện có trong cơ thể mình, từ đó có những điều chỉnh về khẩu phần ăn cũng như chế độ sinh hoạt để đạt mức cholesterol lý tưởng. Trong trường hợp việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt không có tác dụng, bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn sử dụng thuốc điều chỉnh lượng cholesterol trong máu.

Cách giảm cholesterol?

Để hạn chế tình trạng thừa cholesterol, cần có chế độ ăn hợp lý, trong đó hạn chế ăn, uống các thực phẩm chứa nhiều cholesterol như mỡ, bơ, nước luộc thịt.

Giảm lượng cholesterol ăn vào xuống dưới 250 mg/ngày, bằng cách không ăn các thực phẩm có nhiều cholesterol như:

Óc, bầu dục lợn, trứng gà toàn phần, gan lợn, gan gà, thịt vịt và ngỗng béo (nuôi công nghiệp)…
Bánh làm từ lòng đỏ trứng và mỡ bão hòa.
Các loại đồ ăn chế biến sẵn nhiều chất béo: xúc xích, salami…
Dầu thực vật nhiều chất béo bão hòa: dầu dừa, dầu cọ, dầu hạnh nhân… các bơ thực vật…
Các đồ ăn chiên rán sẵn, đồ ăn nhanh (bao gồm cả mì ăn liền)…
Lưu ý, lòng đỏ trứng có nhiều cholesterol, nhưng lại có nhiều lecithin là một chất điều hòa chuyển hóa cholesterol trong cơ thể. Do đó, ở những người có cholesterol máu cao, không nhất thiết kiêng hẳn trứng mà chỉ nên ăn trứng 1-2 lần/tuần.

Bổ sung chất béo có lợi (nhóm chất béo không bão hòa) vào chế độ ăn uống: Nhóm chất béo không bão hòa như omega 3-6-9 được tìm thấy nhiều trong các loại cá biển sâu như cá hồi, cá trích và các loại dầu thực vật như dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương…

Ăn nhiều rau quả: 500 g/ngày để cung cấp đủ các vitamin, chất khoáng và chất xơ. Nên sử dụng các thực phẩm giàu chất chống ôxy hóa. Nhiều nghiên cứu cho thấy chế độ ăn giàu các chất chống ôxy hóa có thể giảm tới 20-40% nguy cơ bệnh mạch vành. Các thực phẩm chính chọn lựa đưa vào khẩu phần ăn nhằm chống tác dụng ôxy hóa độc hại của các gốc tự do như thức ăn giàu vitamin E: giá đỗ, dầu thực vật, dầu gấc, các sản phẩm chế biến từ gấc, thức ăn giàu beta-caroten: cà rốt, bí đỏ, gấc, đu đủ chín, xoài, các loại rau có màu xanh thẫm như: rau ngót, rau muống, rau dền, rau mồng tơi, rau cải soong… Thức ăn giàu vitamin C: các loại rau quả nói chung; thức ăn giàu selen: rau ngót, rau muống, rau cải bắp…

Ngoài ra, cần tăng cường các hoạt động thể chất như tập thể dục thường xuyên (đi bộ, đạp xe, bơi lội…). Không hút thuốc, hạn chế rượu bia. Duy trì cân nặng hợp lý. Nồng độ cholesterol máu cao thường không biểu hiện triệu chứng, do đó nên kiểm tra định kỳ, ít nhất 6 tháng 1 lần.